Het verraad van je taal

Het ergst vind ik dat het me pas veel later opviel hoe vreemd dit bord eigenlijk is. Je zóu het kunnen vinden in een verpleeghuis. Het is de veruit belangrijkste – en ook grootste – lift in het gebouw.

Wat er raar is aan deze mededeling? Dat het een symptoom is van de wereld op z’n kop, zeker in verpleeg- en verzorgingshuizen. Laat het even tot je doordringen. Hier staat niet anders dan dat je tussen 12.00 en 13.00 niet van deze verdieping weg kunt als je in een rolstoel of iets groters zit of ligt. En waarom? Omdat het personeel dan maaltijden rondbrengt. Alsof de lift er primair voor hen en hun werk is, en niet voor de bewoners van het huis voor wie alles uiteindelijk wordt gedaan en die dit alles ook nog ’s bekostigen met heel forse bijdragen.

Waarom staat er niet iets als ‘Tussen 12.00 uur en 13.00 uur is deze lift extra druk in gebruik, omdat wij dan ook maaltijden rondbrengen’?

We kunnen ons druk maken over zwarte piet en negerzoenen als uitingen van vermeend verborgen racisme, maar veel erger is het gebruik van taal dat ook daadwerkelijk iets van een houding weerspiegelt. Dit bord toont dat in dit verpleeghuis het personeel de dienst uitmaakt en de bewoner secundair is, misschien nog wordt gezien als ‘klant’ maar dan zeker niet als ‘koning’. Zwartepiet en de negerzoen zijn onzinnige en beledigende discussies omdat de inténtie te discrimineren wordt verondersteld en wordt geprojecteerd (ik zal alleen daarom al voor Zwarte Piet blijven en negerzoenen niet te vreten vinden maar als verzetsdaad kopen).

In gevallen als die op de foto is de intentie echter onweerlegbaar. Dat maakt ze interessant. Want is de schrijver zich bewúst van zijn eigen onthulling? Als je mensen er op aanspreekt, merk je al snel dat dat niet zo is. ‘Wat maakt dat nou uit wat er staat?’ Of je het nu hebt over de vorm ‘ik en…’ (in plaats van het minder egocentrische ‘… en ik’) of deze.

Niks taalarmoede, volop verraden van jezelf vía taal.

Je vreemdste relatie is die met je ouders

Ademen. Denk je daar wel ’s over? Of dat nog wel werkt? Je hart. Dat doet het toch gewoon? Al alle uren dat je leeft. En je denken gaat ook aardig automatisch, mag ik hopen. Van die vanzelfsprekendheden, waar je ook niet alledag bij moet stilstaan. Vooral omdat je ze toch niet kunt beïnvloeden – over je gedachten kunnen we nog twisten – dus waarom er actief bij stilstaan.

Van dergelijke vanzelfsprekendheden zijn er veel meer. Zo geloof ik echt dat de hemel niet zal neerstorten noch dat de zon morgen niet meer opkomt. Misschien over ‘een paar jaar’ niet meer, maar morgen toch echt nog wel. Zelfs als ik dood en begraven ben, gaat het door. Altijd goed voor de relativering om op die manier eens naar een stokoud gebouw of een oude boom te kijken; die is gezien door mensen die nu dood en verdwenen zijn.

Met je ouders heb je – ook jij, ja – ook zo’n band. In tegenstelling tot álle andere mensen zijn ze een gegeven(heid). Als je je jeugd nog kunt herinneren: in die tijd heb je dat ook hard nodig (alhoewel je als jongere dat zelf toch echt anders ziet). Vanaf de eerste minuut zíjn ze er. Misschien je vader iets of veel minder, maar je moeder zeker. Zíj voedt je. En wat is nu belangrijker dan dat?

Ouders zijn een fenomeen. Daar is ook zat studie naar gedaan. Ze hebben een complexe verhouding met jou. Jij gaat er van uit dat ze er zullen zijn – ‘altijd’ denk je tot een bepaalde leeftijd – dat ze je altijd zullen helpen als je in nood zit – hmmmm, niet altijd een goed idee – en ze zijn neutraal.

Dát is het leukst: neutraal. Niet in de zin ‘geen partij kiezend’, maar in de zin van onzijdig of effen. Neutraal in de zin van onopvallend. Ik ken geen kinderen – en zeker geen oudere kinderen (ook zestigjarigen, hoor) – die níet moeite hebben zich hun ouders voor te stellen als sexuele wezens. Ouders neuken niet (waar jij vandaan komt, is dan héél apart). Ouders worden niet verliefd. Dát dat uiteraard wel gebeurt en dat er ook scheidingen bestaan, maakt de schok alleen maar groter. Dat ‘oude mensen’ – mag je zelf gokken of ik 40plus, 50plus of 70plus bedoel – verliefd (kunnen) worden, een relatie (kunnen) beginnen en al die dingen (willen) doen die ook jong-verliefden doen… da’s blijkbaar zo uitzonderlijk dat het voor soapseries een prima verhaaldraadje oplevert.

Mijn beide ouders zijn al overleden. Maar terwijl ik er geen enkele moeite mee heb andere mensen sexueel actief voor te stellen – bij wijze van spreken dan, hè – was het een enorme inspanning toen ik jaren terug tijdens m’n studie met dit thema aan de slag was. Dat je vader en moeder ooit ook mooie vrouwen en krachtige mannen waren, dat ze al die dingen deden die wij nu zelf doen…. inderdaad bizar hoeveel moeite het kostte om me dat voor te stellen bij m’n ouders. Die déden dat niet! Die waren er om ons te verzorgen, te helpen en er gewoon te zíjn.

En nu ben ik zelf al jaren ouder. Jij mogelijk ook. En wat denk je? Ooit de kinderen ernaar gevraagd?