Boekenzolder wordt boekentoren

Volgens mij heeft Leiden iets unieks in handen, maar weet ’t niet of vindt ’t onbelangrijk. Projecten en initiatieven moeten goed in de markt liggen of sexy zijn. Leiden gaat zo’n 9 miljoen euro uitgeven aan ‘burgerinitiatief’ Singelpark, want dat trekt aandacht, is sexy. Maar volslagen overbodig. Sterker, ieder weldenkend mens zal vraagtekens stellen bij het ‘burger’ in het ‘burgerinitiatief’. Dat woord impliceert iets sexy’s, iets basisdemokraties. In werkelijkheid is het een particulier idee van een klein deel van de stad. Het idee is daarmee niet slechter of beter. Maar búrgerinitiatief en de zweem van invloed? Het is wel makkelijk, want iedere kritiek wordt standaard weerlegd: ‘de stad wil het’. Dat zou de eerste keer in de hele geschiedenis van Leiden zijn dat 120.000 mensen eenzelfde mening zijn toegedaan.

‘De stad wil het’. Op een vergelijkbare manier is de ontwikkeling van een tramverbinding van Leiden naar de stranden van Katwijk en Noordwijk tegengehouden. Niet omdat ‘de stad’ tegen een tram vanuit Gouda naar de kust was; hetgeen inderdaad een wat onlogische verbinding lijkt maar wel een die Gouda en Leiden, fysiek vergelijkbare steden, zou verbinden. Nee, de verbinding is getorpedeerd door een lobby een Leidse winkelstraat te vrijwaren van een trambaan. Die lobby is haast populistisch te noemen. Een (wille)keur aan argumenten tén passeerde de revue. Van ‘een tram die te groot – lang – zou zijn’, die ‘te stil’ zou zijn, ‘waardoor historische bouwwerken zou moeten worden gesloopt’ en ‘waar gaan de bussen dan naartoe? De rest van de stad beroeten?’. Dat werkt, emotie. Maar de wat mij grootste onzin was de conclusie dat ‘de stad in meerderheid tégen stemde tijdens een referendum’, gekoppeld aan de verkiezing van de nieuwe provinciale staten. Een lage opkomst – provincies zijn niet sexy – en onder de stemmers een meerderheid tegen de tram. Als je dat omrekent naar de stad, was dat zeer zeker geen meerderheid.*

Aandachtvragende en -krijgende onderwerpen doen het goed. Zoiets als een dierenasiel en zeker een vluchtelingenopvang zijn absoluut niet sexy, tenzij emotie kan worden gekoppeld. Iedere dag weer zullen we ons eigenlijk moeten realiseren dat we ook op lokaal niveau leven in een gemedialiseerde maatschappij. Wat we krijgen aangeboden als nieuws, bepaalt wat we belangrijk vinden (een voor- én nadeel van de vrijwilligersjournalist: andere kijk, maar ook andere mores).

Leiden heeft een Boekenzolder. Kort samengevat is het een plek waar u en ik, gratis, boeken kunnen ophalen, maximaal zeven per keer. Echt, het kost u niets. Het idee is ontstaan naar aanleiding van de ervaring dat nog goede boeken vanuit de uitgeversopslag linea recta in de papiervernietiger verdwenen als ze onverkoopbaar (b)leken. Ze toch nog een baasje geven door ze weg te geven – ook aan scholen en (zorg)instellingen – bleek een gouden greep. Veel van de verdoemde boeken ontliepen hun vermalende lot. De Boekenzolder kreeg er ook steeds meer tweedehands wissel exemplaren bij. Voor de beginnende (hausse aan) publieke boekenhuisjes aan de straat is De Boekenzolder eveneens een prima bron. En, vooral niet te onderschatten, De Boekenzolder heeft een magnifieke sfeer van een grote, oude zolder vol boeken.

Maar op 1 januari 2015 moet De Boekenzolder stoppen.

De gemeente Leiden heeft verkoopplannen met de zolder. Dat is geen verrassing, maar pakt wel slecht uit want er is geen andere ruimte te vinden. Tuurlijk, huren kan. Maar een idealistisch initiatief heeft geen geld, wel vrijwilligers. Zo’n initiatief heeft geen krachtige lobby en is (dus) niet sexy. Vreemd eigenlijk: die lobby’s moeten blijkbaar voor de lobbyisten ook iets opleveren. De Boekenzolder gaat dus ter ziele.

Of?! De slangentoren aan de Langebrug is een prima plek. Voor de niet-Leidse lezers: het is het enige overblijfsel van de Leidse brandweerkazerne in de binnestad, zo’n hoge toren waarin de brandweerslangen hingen te drogen. Nu monument, maar eenzaam.

Naar verluidt worstelt de gemeente nog met het gebouw. Er zijn al wat bestemmingen de revue gepasseerd, ondermeer een bed and breakfast. En het idee van een Boekentoren is ook al genoemd. Dat neemt niet weg dat het een idee is dat Leiden serieus zou moeten bestuderen: middenin de stad een boekencultuurcentrum. Dat ‘boeken’ nog steeds boeien en dat de interesse voor het máken van boeken groeiende is, bewees de BoekenKunstBeurs in Leiden wel. Wat let ons, als Leiden, daar een paar vliegen inéén klap te slaan. De Boekenzolder huisvesten, een levend museum over boeken maken en een kleinschalige horecavoorziening. Een niet-sexy gebouw en een niet-sexy Boekenzolder. Sámen wél sexy?!

De regionale krant Leidsch Dagblad fotografeerde ‘m zo: alleenstaand in een zandwoestenijtje.

Ook dát zou Leiden Kennisstad zijn!

*In 2007 kwam 57% op en stemde van hen 69% tegen. Voor het uitbrengen van een referendumstem kwamen méér inwoners in aanmerking dan voor provinciale staten: 93.105 tegen 88.285. Maar ook; van ‘alleen-referendum’ stemde uiteindelijk 54,6%, tegen 56,9% ‘provincie’. Dat is ruim twee procentpunt minder! Over gepercipieerd belang gesproken. Die 54,6% staat voor 50.798 stemmers, waardoor de ‘voor’stemmers – 69% – komt op 35% van de stemgerechtigden.